علم آموزی از نظر اسلام

اسلام «علم» را نور و بینایی و «جهل» را ظلمت و کوری می داند. در قرآن کریم آمده است: «بگو آیا چشم نابینای جاهل و دیده بینای عالم یکسان است؟ آیا ظلمات و تاریکی جهالت با نور علم و معرفت مساوی است؟». در آیه دیگر آمده است: «آیا آنان که به سلاح علم مجهزند؛ آنان که با جهل و نادانی دست به گریبانند، با هم برابرند؟ فقط اندیشمندان تفاوت این دو گروه را درک می کنند». وقتی علم در دیدگاه اسلام نور و بینایی است، دستیابی به آن بر هر مسلمانی فرض است و بر همگان لازم است از ظلمت خارج شوند و به روشنایی برسند. از این رو است که پیامبر گرامی اسلام(ص) دانش اندوزی را برای تمام مردان و زنان مسلمان واجب کرده است.

شدّت علاقه خواجه نصیرالدّین طوسی به کسب علم

نوشته اند مرحوم خواجه نصیرالدّین طوسی آنچنان به تحصیل علوم عقلی و دینی علاقه داشت که شب ها کمتر به خواب می رفت و کتاب های گوناگون در نزد خود می گذاشت و اگر از یکی خسته می شد به دیگری می پرداخت. آن دانشمند بزرگوار برای آنکه کسالت را از خود دور سازد همیشه شب ها نزد خود آب می گذاشت و با آن کسالت و خواب را از خود دور می کرد. در این شب ها بود که به کشف معضلات و مشکلات علمی نائل می آمد و از شدّت فرح و انبساطی که در آن حالت برایش رخ می داد، فریاد می زد: «کدام شاهزاده به چنین لذّتی دست یافته است»

پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود تا جایگاهی فراهم کنند تا حتی کوته‌بین‌ترین انسان‌ها، قامت آسمانی و دل‌انگیز حضرت علی (ع) را ببینند؛ تا آن‌گاه که دست نورانی حضرت، امانت ولایت را به دستان با کفایت امامت می‌سپارد، همه شاهد باشند. همه شاهد باشند که چگونه در ازدحام انوار سبز الهی «نورِ ولایت» راه به دل‌های مومن می‌گشاید و نامِ نامیِ «علی علیه‌السلام» را برای همیشه، بر سینه عاشقانش حک می‌کند، و جدایی‌ناپذیریِ «امام» از «امت» را نوید می‌دهد.

اینک دست‌های توانمند علی (علیه‌السلام)، به بلندای حقیقت، بر فراز تمام نگاه‌ها برافراشته شده است تا محرومان تاریخ به عدالت الهی ایمان بیاورند.

و اینچنین بود که صدای محبوب قلوب عارفان، حضرت ختمی مرتبت (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در سراسر هستی طنین می‌اندازد: «مَنْ کُنْتُ مَولاهْ، فَهذا عَلیٌّ مَولاهْ» ای مردم؛ هر کس که من مولا و رهبر او هستم، علی هم مولا و رهبر اوست.

کلید هر هنر

بهتر از هر سیم و زر علم است و بس                زینت جنس بشر علم است و بس

در گلستان وجود ممکنات                                آن درخت پر ثمر، علم است و بس

آنچه قلب و روح را لذّت دهد                             بهتر از شهد و شکر، علم است و بس

هیچکس از آن نباشد بی نیاز                           توشه راه سفر، علم است وبس

طالب علم و ادب باش ای جوان                        چون کلید هر هنر علم است و بس

آنچه کار و کوشش و تدبیرها                             می شود بی آن هدر، علم است و بس

آنچه می بخشد حیات جاودان                           بر دل اهل نظر، علم است و بس

آنچه باشد نوربخش اندر جهان                          مثل خورشید و قمر علم است و بس

شرافت علم

در شرافت علم همین بس که خدای تعالی پس از آنکه نعمت آفرینش و آوردن انسان را از تاریکی نیستی به روشنای عالمِ وجود یادآور می شود، نخستین منّتی که بر سر آدمی می گذارد، منّت تعلیم است؛ در نخستین سوره ای که بر پیغمبر خاتمش نازل کرد، فرمود: «بخوان به نام پروردگارت، پروردگاری که آفرینش را او پدید آورد. انسان را از خون بسته آفرید. بخوان که پروردگارت از همه بزرگوارتر است. همان کسی که به وسیله قلم تعلیم داد و به انسان آنچه نمی دانست آموخت.» سلطان بلاغت، حضرت علی(ع) نیز درباره شرافت علم می فرمایند: «در شرافت دانش همین بس که نادان نیز ادعای دانش می کند و به همین اندازه که او را دانشمند بگویند خوشحال می شود؛ و در پستی نادانی همین بس که نادان هم از آن بیزار است و اگر نسبت نادانی به او بدهند (با آنکه درست گفته اند)، سخت ناراحت و خشمگین می شود»

جامعه سعادتمند

جامعه ای سعادتمند است که به سلاح علم و ایمان مجهز باشد. دین بدون علم، ملعبه دست منافقان زیرک و علم بدون دین، همواره در انحراف بوده است. بنابراین وظیفه مربیان، آن است که این دو بال را به طور موزون و هماهنگ در سوادآموزان تقویت کنند، تا از این طریق بتوانیم جامعه متعادل و سعادتمندی داشته باشیم.

خلاصه ای از زندگی  پر برکت حضرت امام محمد باقر ( ع)

نام مبارک امام پنجم محمد بود . لقب آن حضرت باقر يا باقرالعلوم است ،بدين جهت که : دريای دانش را شکافت و اسرار علوم را آشکارا ساخت . القاب ديگری مانند شاکر و صابر و هادی نيز برای آن حضرت ذکر کرده اند که هريک باز گوينده صفتی از صفات آن امام بزرگوار بوده است

کنيه امام " ابوجعفر " بود . مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبی ( ع ) است . بنابراين نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اکبر حضرت امام حسن ( ع ) و از سوی پدر به امام حسين ( ع ) می رسيد . پدرش حضرت سيدالساجدين ، امام زين العابدين ، علی بن الحسين ( ع ) است .

تولد حضرت باقر ( ع ) در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57هجری در مدينه اتفاق افتاد . در واقعه جانگداز کربلا همراه پدر و در کنار جدش حضرت سيد الشهداء کودکی بود که به چهارمين بهار زندگيش نزديک می شد .

دوران امامت امام محمد باقر ( ع ) از سال 95هجری که سال درگذشت امام زين العابدين ( ع ) است آغاز شد و تا سال 114ه . يعنی مدت 19سال و چند ماه ادامه داشته است .

 در دوره امامت امام محمد باقر ( ع ) و فرزندش امام جعفر صادق ( ع ) مسائلی مانند انقراض امويان و بر سر کار آمدن عباسيان و پيدا شدن مشاجرات سياسی و ظهور سرداران و مدعيانی مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانی و ديگران مطرح است ، ترجمه کتابهای فلسفی و مجادلات کلامی در اين دوره پيش می آيد ، و عده ای از مشايخ صوفيه و زاهدان و قلندران وابسته به دستگاه خلافت پيدا می شوند . قاضيها و متکلمانی به دلخواه مقامات رسمی و صاحب قدرتان پديد می آيند و فقه و قضاء و عقايد و کلام و اخلاق را - بر طبق مصالح مراکز قدرت خلافت شرح و تفسير می نمايد ، و تعليمات قرآنی - به ويژه مسأله امامت و ولايت را ، که پس از واقعه عاشورا و حماسه کربلا ، افکار بسياری از حق طلبان را به حقانيت آل علی ( ع ) متوجه کرده بود ، و پرده از چهره زشت ستمکاران اموی و دين به دنيا فروشان برگرفته بود ، به انحراف می کشاندند و احاديث نبوی را در بوته فراموشی قرار می دادند . برخی نيز احاديثی به نفع دستگاه حاکم جعل کرده و يا مشغول جعل بودند و يا آنها را به سود ستمکاران غاصب خلافت دگرگون می نمودند .

اينها عواملی بود بسيار خطرناک که بايد حافظان و نگهبانان دين در برابر آنها بايستند . بدين جهت امام محمد باقر ( ع ) و پس از وی امام جعفر صادق ( ع ) از موقعيت مساعد روزگار سياسی ، برای نشر تعليمات اصيل اسلامی و معارف حقه بهره جستند ، و دانشگاه تشيع و علوم اسلامی را پايه ريزی نمودند.

 زيرا اين امامان بزرگوار و بعد شاگردانشان وارثان و نگهبانان حقيقی تعليمات پيامبر ( ص ) و ناموس و قانون عدالت بودند ، و می بايست به تربيت شاگردانی عالم و عامل و يارانی شايسته و فداکار دست يازند ، و فقه آل محمد ( ص ) را جمع و تدوين و تدريس کنند . به همين جهت محضر امام باقر ( ع ) مرکز علماء و دانشمندان و راويان حديث و خطيبان و شاعران بنام بود . در مکتب تربيتی امام باقر ( ع ) علم و فضيلت به مردم آموخته می شد .
امام باقر ( ع ) دارای خصال ستوده و مؤدب به آداب اسلامی بود . سيرت و صورتش ستوده بود . پيوسته لباس تميز و نو می پوشيد . در کمال وقار و شکوه حرکت می فرمود .

سوادآموز و اهمیت دادن به درس

بی تردید یکی از راه های موفقیت در هر کاری، اهمیت دادن به آن است. اگر انسان به کاری اهتمام نورزد، از ثمره آن نیز محروم خواهد ماند. فراگیری علم، از مواردی است که باید سوادآموز به آن اهمیت بدهد تا بتواند به اهداف مورد نظر خویش دست یابد. درباره اهمیت درس نقل شده است که: «شیخ مرتضی انصاری» که از بزرگترین فقهای شیعه است، روزی از یکی از شاگردانش پرسید چرا دیروز در جلسه درس حاضر نبودی؟ شاگرد گفت: کار داشتم. شیخ فرمود: بعد از این به درس مگو کار دارم، به کار بگو درس دارم.

امیدواری، شرط پیروزی سوادآموز

«ابوجعرانه» از دانشمندان و علمای بزرگ اسلام و در ثبات و استقامت زبانزد است. وی می گوید: «من درس استقامت را از یک حشره به نام جعرانه فرا گرفتم. در مسجد جامع دمشق، کنار ستونی نشسته بودم. دیدم که این حشره، قصد دارد از روی سنگ صاف بالا برود و بالای ستون کنار چراغی بنشیند. من از سرشب تا نزدیکی های صبح، در کنار ستون نشسته بودم و تلاش آن جانور را زیر نظر داشتم. دیدم هفتصد بار تا میانه ستون بالا رفت و هربار لغزید و سقوط کرد. در حالی که از اراده آهنین این حشره، بسیار تعجب کرده بودم برخاستم، وضو ساختم و نماز خواندم. بعد نگاهی به آن حشره کردم و دیدم بر اثر استقامت به آرزوی خود دست یافته و بالای ستون، کنار آن چراغ نشسته است.» بنابر آنچه از این دانشمند بزرگوار نقل کردیم، چنانچه سوادآموزان، در امتحانات، توفیق رفیق شان نشود، یا در راه رسیدن به اهداف، با شکست هایی مواجه شوند، نباید امید خود را، تا رسیدن به پیروزی از دست دهند.

سوادآموزی از نظر امام خمینی(ره)

حضرت امام(ره) علم آموزی را عبادت و از حوائج ضروری و اولیه زندگی افراد می شمارند. آن بزرگوار همچنین، مردم را به قیام عمومی برای ریشه کن کردن مشکل بی سوادی، که آن را در کشوری همچون ایران مایه شرم می داند، فرا می خواند. ایشان در پیامی که در هفتم دی ماه سال 1358 صادر کردند، فرمودند: «تعلیم و تعلّم عبادت است» همچنین فرمودند: «از جمله حوائج اولیه برای هر ملت که در ردیف بهداشت و مسکن، بلکه مهم تر از آنها است آموزش برای همگان است». ایشان اضافه می کند: «مایه بس خجلت است در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می کند، این همه بی سواد داشته باشیم، و ما باید در برنامه درازمدت، فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم».